شهلا رشتیانی

عملیات پنجه عقاب یا عملیات طبس (به انگلیسی: Operation Eagle Claw)‏، عملیاتی نظامی توسط نیروی دلتا برای آزادسازی آمریکایی‌های گروگانگرفته‌شده توسط دانشجویان پیرو خط امام در تهران بود. این عملیات نخستین تجربهٔ عملیاتی نیروی دلتا بود.

در پی ناکامی دولت ایالات متحده آمریکا در اعمال فشار سیاسی و اقتصادی برای آزادی گروگان‌های آمریکایی در تهران که در ماجرای تصرف سفارت آمریکا بازداشت شده بودند، جیمی کارتر رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا دستور انجام عملیات آزادسازی را صادر کرد.

در ۵ اردیبهشت ۱۳۵۹(۲۴ آوریل ۱۹۸۰) هواپیماها و بالگردهای آمریکایی برای آزادی ۵۳ گروگان در تهران وارد فضای پروازی ایران شدند و سپس در منطقه‌ای دور افتاده در صحرای طبس بدون متوجه شدن نیروهای نظامی ایرانی فرود آمدند.

امّا وقوع طوفان شن در آن شب موجب برخورد هواپیمای سی۱۳۰ و بالگرد سی‌اچ-۵۳ شد و ۸ تن از نظامیان آمریکایی در این حادثه کشته شدند.

در هنگام اجرای عملیات با ورود به حریم هوایی ایران یکی از بالگردها در ۱۲۰ کیلومتری راور کرمان دچار نقص فنی شده و به اجبار فرود می‌آید و سرنشینان آن به بالگردی دیگر منتقل می‌شوند و همان بالگرد نیز دچار نقص فنی شده و به ناچار به ناو هواپیما بر باز می‌گردد. ۶ هواپیما و ۶ بالگرد دیگر خود را به طبس رسانده و در تاریکی شب فرود می‌آیند. در حین سوختگیری یکی دیگر از بالگردها دچار نقص فنی شده و در مجموع در حالیکه هنوز عملیات آغاز نشده، ۳ فروند بالگرد از دست رفته بود. پس از تماس با مرکز عملیات، کارتر دستور بازگشت نیروها را می‌دهد. ولی هنگام برخاستن هواپیماها و بالگردها توفان‌شن آغاز شده و یک هواپیما و یک بالگرد به هم خورده و هر دو آتش می‌گیرند که در این حادثه ۸ نفر از نیروهای آمریکایی در آتش سوخته و باقیمانده نیروها خود را به ناو نیمیتز می‌رسانند و بدین‌ترتیب عملیات بطور کامل شکست می‌خورد.
حسن عباسی معتقد است فرسودگی تجهیزات و هلی‌کوپترهای استفاده شده در این عملیات و اشتباه استراتژیک و ضعف لجستیک ارتش آمریکا سبب بروز این حادثه شد. به گفته وی از آنجائیکه فرمانده تفنگداران آمریکای می‌دانست که قرار است این هلی‌کوپترها در طبس باقی بماند، هلی کوپترهای فرسوده را به طبس فرستاد.